تفاوت AHA و BHA چیست؟ کدام برای پوست شما مناسب تر است؟

بسیاری از افرادی که به دنیای مراقبت از پوست علاقه‌مند هستند، نام AHA و BHA را شنیده‌اند. این دو گروه اسیدی، اغلب به‌ عنوان لایه‌ بردارهای شیمیایی قدرتمند در محصولات زیبایی و مراقبت از پوست استفاده می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید تفاوت AHA و BHA چیست و چگونه می‌توانید بهترین اسید را برای نوع پوست خود انتخاب کنید، این مقاله جامع‌ ترین راهنما در اختیار شما قرار می‌دهد. از تعریف و مکانیزم اثرگذاری گرفته تا نحوه انتخاب و ترکیب این اسیدها، در اینجا هرآنچه را باید بدانید خواهید خواند. پس اگر به دنبال پوستی شفاف، صاف و شاداب هستید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

در این نوشتار، تلاش کرده‌ایم با معرفی انواع AHA و BHA، مزایا و معایب هر یک، نکات کلیدی در استفاده از آن‌ها، پاسخ به رایج‌ترین پرسش‌ها، صفر تا صد تفاوت این دو اسید را توضیح دهیم. امیدواریم پس از خواندن این مقاله، درک دقیقی از مفاهیم مرتبط با لایه‌برداری شیمیایی پیدا کرده و بتوانید بهترین تصمیم را برای روتین مراقبت از پوست خود بگیرید.

AHA و BHA چیستند؟

لایه‌برداری شیمیایی یکی از روش‌های مؤثر و محبوب برای بهبود بافت و ظاهر پوست است و دو گروه مهمی که در این زمینه مطرح می‌شوند، آلفا هیدروکسی اسید (AHA) و بتا هیدروکسی اسید (BHA) هستند. هر دوی این اسیدها با جدا کردن سلول‌های مرده از سطح پوست یا در عمق منافذ، به شادابی و شفافیت پوست کمک می‌کنند. اما نکته مهم اینجاست که هر کدام با مکانیزم ویژه و متناسب با نوع خاصی از پوست و نیازهای خاصی از کاربران، عمل می‌کنند. در ادامه ابتدا به تعریف هر یک می‌پردازیم.

AHA (آلفا هیدروکسی اسید) چیست؟

آلفا هیدروکسی اسیدها گروهی از اسیدهای محلول در آب هستند که از منابع طبیعی مختلفی از جمله میوه‌ها و شیر استخراج می‌شوند. این اسیدها با از بین بردن اتصال بین سلول‌های مرده سطح پوست، موجب تسهیل در ریزش آن‌ها می‌شوند و به همین دلیل، روی روشن‌تر شدن رنگ پوست، کاهش لک‌ها و بهبود خطوط سطحی و ریز چین‌وچروک‌ها بسیار مؤثرند. چند نمونه رایج از AHA:

 اسید گلیکولیک (Glycolic Acid): معمولاً از نیشکر به‌دست می‌آید و به دلیل ساختار مولکولی کوچک، نفوذ عمیق‌تری در لایه‌های بالایی پوست دارد. اسید گلیکولیک یکی از محبوب‌ترین و رایج‌ترین انواع AHA بوده و به بهبود بافت و روشن شدن پوست کمک می‌کند.
اسید لاکتیک (Lactic Acid): از شیر ترش و گاهی میوه‌ها استخراج می‌شود. این اسید ملایم‌تر از گلیکولیک اسید است و علاوه بر لایه‌برداری، خواص آبرسانی نیز دارد.
 اسید سیتریک (Citric Acid): از مرکباتی مانند پرتقال و لیمو به‌ دست می‌آید و به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی، بافت پوست را بهبود و رنگ آن را روشن‌تر می‌کند.
 اسید مالیک (Malic Acid): از سیب گرفته می‌شود و معمولاً با سایر اسیدها برای دستیابی به اثرگذاری بهتر ترکیب می‌گردد.
 اسید تارتاریک (Tartaric Acid): از انگور به‌دست می‌آید و یکی از ملایم‌ترین انواع AHA است که معمولاً در کنار سایر اسیدها استفاده می‌شود.

AHA به دلیل خاصیت آب‌ دوستی، روی لایه‌های سطحی پوست تمرکز دارد. اگر پوستی خشک، دارای لک یا کدر دارید، و مخصوصاً اگر نشانه‌های اولیه پیری پوست را مشاهده می‌کنید، آلفا هیدروکسی اسید ممکن است بهترین گزینه برای شما باشد.

BHA (بتا هیدروکسی اسید) چیست؟

بتا هیدروکسی اسید بیشتر با نام سالیسیلیک اسید شناخته می‌شود. این اسید برخلاف AHA در چربی حل می‌شود و به دلیل خاصیت چربی‌ دوست خود، قادر است به عمق منافذ پوستی نفوذ کند و علاوه بر لایه‌ برداری، ترشح چربی اضافه در پوست را تنظیم نماید. به همین دلیل، BHA گزینه‌ای ایدئال برای افرادی است که پوست چرب، مختلط یا مستعد آکنه دارند.

سالیسیلیک اسید علاوه بر قدرت لایه‌برداری، خواص ضدباکتری و ضدالتهابی نیز دارد و می‌تواند به بهبود جوش‌های سرسیاه، سرسفید و التهابی کمک کند. همچنین اگر منافذ شما بزرگ و مسدود است، مصرف BHA می‌تواند به جمع‌شدن منافذ و پاک‌سازی آن‌ها یاری رساند.

تفاوت AHA و BHA چیست؟

با دانستن تعریف کلی AHA و BHA، اکنون وظیفه داریم بررسی کنیم که تفاوت‌های اصلی این دو گروه در چیست و چگونه باید یکی از آن‌ها را برای پوست خود برگزینیم.

محلول در آب یا چربی؟

• AHA (آلفا هیدروکسی اسید) محلول در آب است. این خاصیت باعث می‌شود روی سلول‌های سطحی پوست متمرکز شود و بتواند به‌سرعت عمل لایه‌برداری سطحی را انجام دهد. این ویژگی AHA را برای افرادی که پوست خشک یا دارای لک‌های سطحی دارند و به دنبال درخشندگی فوری و روشن شدن پوست هستند، مفید می‌سازد.

• BHA (بتا هیدروکسی اسید) محلول در چربی است. سالیسیلیک اسید با ورود به عمق منافذ، چربی و سلول‌های مرده انباشته‌شده را حل کرده و از بین می‌برد. بنابراین اگر پوست مستعد آکنه یا جوش سرسیاه دارید، BHA می‌تواند انتخاب کارآمدتری باشد.

تأثیر روی پوست خشک و چرب

AHA به دلیل خاصیت آب‌دوست و توانایی نگهداری رطوبت در سطح پوست، معمولاً برای پوست‌های خشک انتخاب می‌شود. افرادی که مشکل خشکی یا تیرگی پوست دارند، اغلب با استفاده از AHA به بهبود بافت پوست و شفافیت آن دست می‌یابند.

BHA برای پوست‌های چرب و آکنه‌ای مناسب است. زیرا با کنترل ترشح چربی و پاکسازی عمقی منافذ، جلوه‌ای مات و تمیز به پوست می‌بخشد.

عملکرد در لایه‌برداری

AHA بیشتر بر لایه‌بردار سطحی تمرکز دارد. این اسیدها با شل‌کردن اتصال سلول‌های مرده در لایه‌های بالایی پوست، باعث می‌شوند که این سلول‌ها سریع‌تر از سطح پوست جدا شوند و پوست شما ظاهری صاف‌تر و روشن‌تر پیدا کند.

BHA افزون بر لایه‌برداری سطحی، تا اعماق منافذ پیش می‌رود. با نفوذ در چربی اضافی داخل منافذ، سلول‌های مرده و باکتری‌ها را پاکسا‌زی کرده و از بروز جوش‌ یا التهاب جلوگیری می‌کند.

تأثیر روی جوش و لک

BHA در کاهش جوش‌های سرسیاه، سرسفید و آکنه‌های التهابی کارایی بالایی دارد. سالیسیلیک اسید قادر است باکتری و چربی اضافه را از داخل منافذ حذف کند و مانع بروز آکنه‌های جدید شود.

AHA در رفع لک‌های سطحی و کمرنگ‌کردن جای جوش یا لکه‌های پیری (Age Spots) مؤثر است. افزون بر این، ازطریق تحریک تولید کلاژن می‌تواند نشانه‌های اولیه پیری را نیز کاهش دهد.

مزایا و معایب AHA و BHA

اگر بخواهیم انتخاب درستی داشته باشیم، لازم است با مزایا و معایب هر دو گروه آشنا باشیم تا با توجه به نیازهای پوستی خویش، بهترین تصمیم را بگیریم.

مزایای AHA

روشن‌کننده پوست: AHA با لایه‌برداری سلول‌های مرده سطح پوست سبب شفافیت چهره و یکنواخت شدن رنگ پوست می‌شود.

کاهش چین‌وچروک: با تحریک ساخت کلاژن و الاستین، می‌تواند خطوط ریز و برخی چروک‌های سطحی را بهبود بخشد.

افزایش تولید کلاژن: لایه‌برداری منظم با AHA، به‌مرور زمان تولید کلاژن را تحریک می‌کند و بافت پوست را نرم و محکم نگه می‌دارد.

آبرسانی به پوست: برخلاف اسیدهایی که ممکن است باعث خشکی پوست شوند، برخی انواع AHA (مانند لاکتیک اسید) به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کنند.

معایب AHA

حساسیت به نور خورشید: استفاده از AHA می‌تواند پوست را حساس‌تر به اشعه فرابنفش کند. بنابراین، عدم استفاده منظم از ضدآفتاب می‌تواند خطر ایجاد لک و آفتاب‌سوختگی را افزایش دهد.

تحریک‌کننده برای پوست‌های بسیار حساس: غلظت‌های بالای AHA – مخصوصاً اسید گلیکولیک – می‌تواند برای برخی افراد با پوست بسیار حساس، سوزش، خارش یا قرمزی ایجاد کند.

مزایای BHA

نفوذ عمیق در منافذ و پاک‌سازی جوش‌های سرسیاه: سالیسیلیک اسید به‌دلیل چربی‌دوست بودن، به‌طور خاص وارد منافذ بزرگ شده و چربی و سلول‌های مرده را حل می‌کند.

کاهش چربی پوست: با کنترل ترشح سبوم (چربی طبیعی پوست)، BHA به‌مرور زمان براقیت اضافی پوست را کم می‌کند.

خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتری: کمک به کاهش التهاب در جوش‌های ملتهب و جلوگیری از رشد باکتری‌های آکنه‌زا از ویژگی‌های مهم BHA است.

معایب BHA

احتمال خشکی بیش از حد پوست: افراد با پوست خشک یا حساس ممکن است با استفاده از BHA دچار خشکی بیشتر یا پوسته‌پوسته شدن شوند.

عدم تناسب با پوست‌های بسیار خشک: اگر پوست شما مستعد اگزما یا حساسیت‌های شدید است، سالیسیلیک اسید می‌تواند مشکل را تشدید کند.

چگونه AHA و BHA را انتخاب کنیم؟

پس از آشنایی با تفاوت‌های اساسی بین این دو گروه و دانستن مزایا و معایب هر کدام، اکنون پرسش این است که کدام‌یک برای پوست شما مناسب‌تر است؟ تصمیم‌گیری به‌ویژه برای افرادی که تجربه کمی در زمینه اسیدها دارند یا پوست حساسی دارند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

اگر پوست خشک یا حساس دارید، از AHA استفاده کنید.

پوست‌های خشک غالباً با مشکلاتی مانند کدر شدن، لک‌های سطحی و چروک‌های ریز مواجه هستند. از آنجایی که AHA از طریق لایه‌برداری سطحی کار می‌کند و همچنین قابلیت حفظ رطوبت و تحریک کلاژن‌سازی بیشتری دارد، برای رفع مشکلات پوست خشک مؤثرتر است. البته اگر پوستتان بیش از حد حساس است، بهتر است از اسیدهای ملایم‌تری مانند لاکتیک اسید استفاده کنید و غلظت پایین‌تری را به‌کار ببرید تا تحریک پوستی به حداقل برسد.

اگر پوست چرب یا مستعد جوش دارید، از BHA استفاده کنید.

اشخاصی که از جوش سرسیاه، منافذ باز، چربی اضافی و آکنه رنج می‌برند، می‌توانند از خاصیت نفوذ عمیق BHA در چربی بهره‌مند شوند. سالیسیلیک اسید چربی و باکتری‌های جمع‌شده در عمق منفذ را تمیز کرده و به کاهش التهاب و پیشگیری از جوش جدید کمک می‌کند. استفاده منظم از BHA می‌تواند ظاهر منافذ را نیز کوچک‌تر نشان دهد.

آیا می‌توان AHA و BHA را با هم ترکیب کرد؟

بله، در برخی شرایط استفاده همزمان از AHA و BHA می‌تواند مزایای هر دو را به شما ارائه دهد؛ مخصوصاً برای افرادی که مشکلات متعدد پوستی دارند (مانند لک و آکنه به‌صورت همزمان). بااین‌حال، باید توجه داشت که ترکیب این دو اسید ممکن است برای پوست‌های حساس تحریک‌کننده باشد. بنابراین، از محصولاتی استفاده کنید که به طور فرمول‌بندی‌شده حاوی هر دو هستند؛ یا با نظر متخصص پوست، نوبت‌های مصرف را مدیریت کنید (مثلاً شب‌ها AHA و روزها BHA یا بالعکس).

معرفی محصولات پیشنهادی حاوی AHA و BHA

در بازار محصولات مراقبت از پوست، امروزه انواع و اقسام سرم‌ها، تونرها، پاک‌کننده‌ها و کرم‌های حاوی AHA و BHA عرضه می‌شوند. انتخاب صحیح بسته به نوع پوست، بودجه و هدفی که از روتین مراقبت از پوست انتظار دارید متفاوت است. در ادامه، به صورت کلی به برخی محصولات پیشنهادی – بدون اشاره مستقیم به برند – اشاره می‌کنیم.

بهترین محصولات دارای AHA

1. سرم‌های گلیکولیک اسید: اگر به دنبال تغییری سریع در شفافیت و بافت پوست هستید، سرم‌های حاوی گلیکولیک اسید (با غلظت مناسب) گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شوند. این سرم‌ها معمولاً با ترکیبات تسکین‌دهنده مانند آلوئه‌ورا یا هیالورونیک اسید فورمول‌بندی می‌شوند تا عوارض را کاهش دهند.
2. ماسک‌های آلفا هیدروکسی اسید: ماسک‌های شبانه یا ماسک‌هایی که چند دقیقه روی پوست می‌مانند و سپس شسته می‌شوند، برای افرادی که به دنبال لایه‌برداری ملایم‌تر هستند، مناسب است. این محصولات اغلب ترکیبات مرطوب‌کننده هم دارند.
3. کرم‌های حاوی لاکتیک اسید: مناسب برای پوست‌های حساس و خشک. اگر قصد دارید پوستی نرم‌تر و لطیف‌تر داشته باشید، کرم‌های شبانه با لاکتیک اسید می‌توانند انتخاب بسیار خوبی باشند.

بهترین محصولات دارای BHA

1. تونرهای سالیسیلیک اسید: بعد از شست‌وشوی صورت، استفاده از یک تونر حاوی ۲٪ سالیسیلیک اسید می‌تواند اقدام فوق‌العاده‌ای برای جلوگیری از جوش و کنترل چربی پوست باشد.
2. سرم‌ها و ژل‌های ضدجوش: برخی سرم‌ها به طور اختصاصی برای از بین بردن جوش‌های سرسفید و سرسیاه طراحی شده‌اند و معمولاً حاوی سالیسیلیک اسید هستند. آن‌ها را می‌توانید روی کل صورت یا فقط روی نواحی مستعد جوش بزنید.
3. فوم شست‌وشوی سالیسیلیک اسید: اگر پوست بسیار چربی دارید، انتخاب یک شوینده روزانه با BHA می‌تواند شروع مناسبی باشد؛ زیرا همزمان هم پوست را تمیز می‌کند و هم از ایجاد جوش جدید پیشگیری می‌کند.

محصولات ترکیبی AHA + BHA

1. تونرهای دوگانه: برخی تونرها یا محلول‌های شیمیایی حاوی ترکیب همزمان گلیکولیک اسید و سالیسیلیک اسید هستند. این دسته از محصولات برای کسانی مناسب است که به طور همزمان نیاز به پاکسازی منافذ و ازبین‌بردن لک‌های سطحی دارند.
2. سرم‌های چندمنظوره: امروزه برخی برندها سرم‌هایی عرضه می‌کنند که همزمان حاوی مقادیر تنظیم‌شده‌ای از AHA و BHA هستند. استفاده منظم از این سرم‌ها می‌تواند هم درخشندگی پوست را بالا ببرد و هم از بروز جوش جلوگیری کند. فقط فراموش نکنید که اگر پوستتان حساس است، حتماً ابتدا تست حساسیت انجام دهید یا از غلظت پایین‌تر شروع کنید.

نکات مهم هنگام استفاده از AHA و  BHA

هرچند AHA و BHA از مؤثرترین روش‌های لایه‌برداری شیمیایی هستند، اما برای رسیدن به نتیجه ایدئال و جلوگیری از عوارض ناخواسته، باید بایدها و نبایدهایی را رعایت کرد. در ادامه، نکاتی کلیدی را ذکر می‌کنیم که پیش از شروع مصرف این اسیدها لازم است در نظر داشته باشید.

حتماً از ضدآفتاب استفاده کنید!

مهم‌ترین اصل در روتین مراقبت از پوست، استفاده روزانه و منظم از ضدآفتاب است؛ اما وقتی صحبت از اسیدهای لایه‌بردار می‌شود، اهمیت این موضوع دوچندان خواهد شد. ازآنجاکه AHA و BHA می‌توانند لایه‌های سطحی پوست را نازک‌تر و حساستر کنند، عدم محافظت از پوست در برابر نور خورشید، ریسک ایجاد لک‌های خورشیدی، تیرگی مجدد و حتی پیری زودرس را افزایش می‌دهد.

از چه غلظتی استفاده کنیم؟

• AHA: برای استفاده روزانه، معمولاً توصیه می‌شود غلظت کمتر از ۱۰٪ را انتخاب کنید. قوی‌تر از این مقدار باید با احتیاط زیاد یا زیر نظر متخصص پوست استفاده شود.
• BHA: غلظت رایج سالیسیلیک اسید عموماً ۱ تا ۲ درصد است. این مقدار هم برای درمان جوش و هم نگهداشت روتین مراقبت از آکنه کفایت می‌کند.

هشدار: هرگز با این تصور که غلظت بالاتر تأثیر سریع‌تری دارد، بدون مشورت متخصص نسبت به انتخاب محصولات غلیظ اقدام نکنید. مصرف زیاد اسیدها می‌تواند منجر به التهاب و حساسیت شدید شود.

بهترین زمان استفاده (شب یا روز؟)

به طور کلی، توصیه می‌شود محصولات لایه‌بردار شیمیایی را شب‌ها استفاده کنید. چراکه پوست پس از لایه‌برداری حساس‌تر شده و در طول شب زمان کافی برای ریکاوری و بازسازی دارد. اگر هم بنا به هر دلیلی می‌خواهید روزها AHA یا BHA مصرف کنید، باید حتماً ضدآفتاب قوی (حداقل SPF 30) را فراموش نکنید.

سوالات متداول درباره AHA و BHA

در این بخش، به برخی از پرتکرارترین پرسش‌ها درباره روش استفاده و فواید و عوارض احتمالی AHA و BHA پاسخ می‌دهیم.

آیا می‌توان هر روز از AHA یا BHA استفاده کرد؟

استفاده روزانه بستگی زیادی به نوع پوست، غلظت محصول و نوآوری‌های فرمولاسیون دارد. اگر تازه کار هستید، توصیه می‌شود ابتدا یک شب در میان از محصول استفاده کنید. در صورت مشاهده نشدن التهاب یا تحریک، می‌توانید به‌تدریج تعداد دفعات را افزایش دهید.

آیا این اسیدها برای پوست‌های حساس مناسب‌اند؟

به شرطی که با احتیاط و از غلظت پایین استفاده شوند، حتی پوست‌های حساس نیز می‌توانند از مزایای AHA و BHA بهره‌مند شوند. به‌ویژه استفاده از فرم‌های ملایم‌تر مانند لاکتیک اسید برای AHA یا استفاده از سالیسیلیک اسید با غلظت ۱٪ برای BHA راهکار خوبی است. در هر حال، اگر التهاب شدید، خارش یا قرمزی مشاهده کردید، مصرف را متوقف و با یک متخصص مشورت کنید.

بعد از AHA و BHA چه محصولاتی استفاده کنیم؟

اصولاً بهتر است پس از لایه‌برداری با اسیدها، از مرطوب‌کننده یا سرم‌های آبرسان استفاده کنید. این کار کمک می‌کند تا رطوبت در لایه‌های بالایی پوست حفظ شود و از بروز خشکی جلوگیری گردد. اگر شب از AHA یا BHA استفاده می‌کنید، یک کرم شب مغذی می‌تواند انتخابی عالی برای کمک به فرآیند ترمیم پوست باشد. در صبح نیز تحت هیچ شرایطی ضدآفتاب را فراموش نکنید.

جمع‌بندی

در این مقاله، به بررسی تفاوت AHA و BHA، نحوه عملکرد آن‌ها، مزایا و معایب، روش انتخاب محصول مناسب و نکات ضروری در استفاده پرداختیم. اگر دارای پوست خشک یا مستعد لک و چین‌وچروک هستید، احتمالا AHA انتخاب بهتری برایتان خواهد بود. در مقابل، اگر پوستتان چرب و مستعد جوش است، بهتر است به سراغ BHA بروید. البته گاهی می‌توان ترکیبی از این دو را با احتیاط به‌کار برد تا همزمان به درخشندگی سطح پوست و پاکسازی منافذ دست یافت.

آنچه اهمیت دارد این است که لایه‌برداری شیمیایی، بخشی از روتین تخصصی مراقبت از پوست است و با رعایت نکات ایمنی و انتخاب غلظت متناسب، می‌تواند تأثیر شگفت‌انگیزی در حفظ جوانی و شادابی پوست داشته باشد. توصیه ما این است که قبل از شروع استفاده مداوم از هر نوع اسید، تست حساسیت روی بخش کوچکی از پوست، مانند پشت گوش یا قسمت داخلی مچ دست انجام دهید. در صورت بروز هر گونه علائم نامطلوب، مصرف را قطع کرده و با پزشک مشورت نمایید.

در نهایت، اگر دغدغه‌ای جدی درباره پوست خود دارید، حتماً با یک متخصص زیبایی یا پزشک پوست مشورت کنید تا بهترین نسخه را با توجه به شرایط اختصاصی پوست‌تان دریافت کنید. فراموش نکنید که تداوم و صبوری در روتین مراقبت از پوست، کلید اصلی در رسیدن به نتایج ماندگار و ایدئال است. با در نظر گرفتن تمام مواردی که در این مقاله گفته شد و با انتخاب محصول و روش صحیح، می‌توانید از زیبایی و سلامت پوست خود لذت ببرید و با اعتمادبه‌نفس بیشتری در اجتماع ظاهر شوید.