همه چیز درباره بیماری آبله میمون

آبله میمون بیماری نادر ویروسی و مسری است که در اثر آلودگی با ویروس مانکی پاکس (Monkeypox) یا آبله میمونی ایجاد می شود. این ویروس از خانواده اورتوپاکس (Orthopox virus) می باشد که شامل ویروس آبله و آبله گاوی نیز می شود. ابتلا به این ویروس عمدتا خارج از آفریقا و در افرادی که سفرهای بین المللی یا واردات حیوانات انجام می داند، اتفاق افتاده است و بیشترین میزان ابتلا در کشورهایی مانند ایالات متحده، سنگاپور، اسرائیل و بریتانیا بوده است. این بیماری اغلب به صورت خفیف تا متوسط ظاهر می شود و اکثر بیماران بعد از حدود 4 هفته بهبود می یابند اما در برخی موارد می تواند سریعاً به یک بیماری کشنده تبدیل شود. اما هنوز منبع اصلی بروز آبله میمون هم چنان ناشناخته باقی مانده است و به نظر می رسد جوندگان آفریقایی و میمون ها می توانند در انتقال ویروس و آلوده کردن انسان ها نقش داشته باشند.

علائم این دو بیماری تفاوت زیادی ندارد و تشخیص آن تنها از طریق آزمایش امکان‌پذیر است. آبله مرغان یک بیماری رایج دوران کودکی است که شیوع آن در بهار هر سال اتفاق می‌افتد و معمولاً تعداد موارد ابتلا شمارش نمی‌شود اما نوع دانه‌ هایی که روی پوست ایجاد می‌شود شباهت زیادی به آبله میمون دارد و تشخیص این دو نمونه تنها در انستیتوپاستور امکان‌پذیر است. افرادی که دچار هرگونه دانه‌ های پوستی مانند آبله مرغان می‌شوند، توصیه می‌شود که به نزدیک‌ ترین مرکز بهداشتی مراجعه کنند تا اقدامات درمانی لازم برای آنها انجام شود.

ویروسی از نوع ارتوپوکس‌، باعث این بیماری می‌شود. این ویروس‌ ها بیضی شکل هستند و یک لایه لیپوپروتئین به همراه لوله‌ ها یا رشته‌ هایی دارند و DNA ویروسی را می‌پوشانند. انواع زیادی از این جنس ویروس وجود دارند، از جمله گونه‌ هایی مانند آبله گاوی، آبله شتر، آبله خرگوش و سایر گونه‌ها. این ویروس برخی از گونه‌ های خاص و پستاندران را آلوده می‌کند. انتقال ویروس معمولاً از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده، یا احتمالا خوردن گوشت پخته نشده حیوانات گوشتخوار یا میمون آلوده صورت می‌گیرد.
ضایعات پوستی یا مخاطی بر روی حیوانات آلوده، منبع احتمالی انتقال ویروس به انسان است. به ویژه هنگامی که پوست انسان به دلیل گزش، خراش یا ضربه آسیب دیده باشد.
انتقال انسان به انسان ویروس، احتمالاً توسط قطرات تنفسی آلوده امکان‌پذیر است، اما دانشمندان هنوز به اطلاعات بیشتری نیاز دارند. یک مطالعه نشان می‌دهد که پیش‌تر، فقط حدود ۸٪_۱۵٪ از عفونت‌ ها از طریق انتقال انسان به انسان و در میان اعضای نزدیک خانواده رخ داده است.

به طور کلی و از لحاظ بالینی این ویروس می تواند باعث بیماری خفیف تا متوسط در انسان ها شود که اکثرا طی 4 هفته بهبود پیدا می کند و انتقال آن بین افراد نیز به آسانی صورت نمی گیرد. اگرچه این بیماری معمولا خود محدود شونده است ولی موارد شدید آن هم، به ویژه در کودکان، مشاهده شده است. علائم و نشانه های مانکی پاکس در انسان مشابه و کمی خفیف تر از آبله می باشد. این علائم شامل :

• تب
•  سردرد
•  دردهای عضلانی
•  کمر درد
• تورم غدد لنفاوی
• لرز و خستگی

تفاوت عمده آبله میمونی با آبله درگیری و بزرگ شدن غدد لنفاوی است، رخدادی که در آبله دیده نمی شود.

دوره کمون یا نهفته این بیماری (از ابتلا به عفونت تا بروز علائم) معمولا 7 تا 14 روز طول می کشد. در طی 1 تا 3 روز بعد از بروز تب، ضایعات پوستی پدیدار می شوند. این ضایعات ابتدا در صورت به وجود آمده و سپس به دیگر قسمت های بدن به خصوص اندام های تناسلی و کف دست و پا (و حتی در موارد شدید منجر به نابینایی شخص می گردد) انتشار می یابند. ضایعات در ابتدا همسطح پوست هستند. که به تدریج برآمده شده، حاوی مایع شفاف و به دنبال آن مایع چرکی می گردند و در نهایت دلمه بسته و خشک می شوند.
موارد شدید ابتلا به آبله میمونی با علائم به مراتب شدیدتر نیز معمولاً در میان افراد مبتلا به نقص ایمنی زمینه‌ ای و یا در کودکان خردسال دیده می‌شود. خانم‌های باردار نیز از دیگر افرادی هستند که در معرض ابتلا به آبله میمونی شدید قرار دارند.

برای پیشگیری از ابتلا به ویروس آبله میمونی اقدامات متعددی وجود دارد از جمله :

• از تماس با حیواناتی که می‌توانند حامل ویروس باشند (از جمله حیواناتی که مشکوک به بیماری هستند یا لاشه حیوانات در مناطقی که آبله میمونی شایع است) خودداری کنیم.
• از تماس با موادی که با حیوان بیمار در تماس بوده است خودداری کنیم.
• بیماران آلوده را از افرادی که در معرض خطر عفونت هستند، جدا کنیم.
• پس از تماس با افراد یا حیوانات آلوده، بهداشت دست را به خوبی رعایت کنیم. به عنوان مثال، شستن دست‌ها با آب و صابون یا استفاده از ضدعفونی کننده‌های دست مبتنی بر الکل ضروری است.
• هنگام مراقبت از بیماران از تجهیزات حفاظت فردی (ماسک، دستکش و …) استفاده کنیم.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، واکسن JYNNEOS که یک واکسن ویروس زنده ضعیف شده است، را برای پیشگیری از آبله میمون تایید کرده است.

راه تشخیص آبله میمون از طریق نمونه گیری از ضایعات ایجاد شده روی پوست با استفاده از PCR است و در حال حاضر هیچ گونه درمان ثابت شده و ایمنی برای آبله میمونی وجود ندارد و برای کنترل این ویروس در ایالت متحده، اقداماتی مانند واکسیناسیون آبله، داروهای ضد ویروسی و یا واکسیناسیون ایمونوگلوبولین در نظر گرفته شده است.
در نهایت می توان گفت اگر چه آبله میمونی یا مانکی پاکس هم مانند کووید_19 در اثر نوعی ویروس ایجاد می شود. که احتمالا همانند کووید_19 در مقایسه با ویروس اولیه تفاوت ها یا به عبارت بهتر جهش هایی پیدا کرده است.

اما در اکثریت موارد، بیماری خفیف و متوسطی ایجاد می کند و سرعت انتقال تنفسی بسیار پایین تری دارد و به خوبی و با راحتی بیشتری می توان آن را کنترل نمود. البته ضرورت تهیه دستورالعمل های بهداشتی و آگاهی بخشی عمومی در این زمینه را نباید از نظر دور داشت.

• آیا آبله میمونی کشنده است؟

تا به حال در بزرگ‌ ترین شیوع شناخته‌ شده از این بیماری که در سال ۲۰۱۷ در نیجریه آغاز شد، تنها ۷ نفر جان خود را از دست داده‌اند و حداقل ۴ نفر از آن‌ها دچار ضعف در سیستم ایمنی بوده‌اند. به همین دلیل نیز می‌توان گفت که این بیماری غالباً کشنده نیست، به ویژه در افرادی که از سیستم ایمنی سالمی برخور دارند.

• آیا آبله میمونی برای بچه‌ ها خطرناک است؟

بله، کودکان خردسال از جمله افرادی هستند که علائم شدیدتری از این بیماری را تجربه می‌کنند.

• سرعت واگیر آبله میمونی چقدر است؟

نرخ تخمینی سرعت واگیر این بیمار از ۳.۳ % تا ۳۰% است، با این حال، وضعیت شیوع اخیر آن در جمهوری کنگو نشان می‌دهد که این میزان به ۷۳% هم رسیده است.

• آبله میمونی ویروسی است؟

بله، این ویروس از جنس ارتوپوکس Orthopoxvirus از خانواده Poxviridae است.

• آیا جهان درگیر آبله میمونی می‌شود؟

از آنجایی که سرعت انتقال این بیماری نسبتاً زیاد است می‌توان احتمال چنین مسئله‌ ای را داد، با این حال رعایت نکات مربوط به پیشگیری و یا در صورت امکان، انجام واکسیناسیون سراسری، خطر ابتلا و درگیری جهانی را کاهش می‌دهد.

• آبله میمونی واگیردار است؟

بله، این بیماری از طریق تماس نزدیک و رابطه جنسی با فرد مبتلا، استنشاق ذرات تنفسی فرد و غیره انتقال می‌یابد.

• آبله میمونی به ایران رسیده است؟

به نقل از خبرگزاری ایمنا خوشبختانه تا به حال، موردی از ابتلا به این ویروس در ایران گزارش نشده است، مواردی هم که مشکوک بوده‌اند با انجام آزمایش، نشان از ابتلا به بیماری دیگری همچون آبله مرغان داشته‌ اند.

• اگر واکسن آبله زده باشم، آبله میمونی می‌گیرم؟

واکسن آبله میمونی ابتلا به این بیماری تا ۸۰ درصد کاهش می‌دهد، اما تا به حال در رابطه با اینکه آیا واکسن آبله نیز به پیشگیری از ابتلا به این نوع بیماری مؤثر هست یا نه نتیجه‌ ای اعلام نشده است.

• راه‌های پیشگیری از آبله میمونی چیست؟

اجتناب از مصرف گوشت خام و نیمه‌خام، عدم تماس با فرد دارای علائم، اجتناب از سفر به مناطق بومی آلوده از جمله راه‌ های پیشگیری از این بیماری هستند.

• شیوع آبله میمونی قابل کنترل است؟

با رعایت موارد مربوط به پیشگیری از این بیماری می‌توان به خوبی آن را کنترل کرد.

• آبله میمونی از کجا شروع شده است؟

نخستین مورد ابتلا به این بیماری در سال ۱۹۷۰ دیده شده و ریشه این ویروس را نیز می‌توان در مناطق محدوده آفریقای مرکزی و غربی دانست.

• نحوه انتقال آبله میمونی چیست؟

تا به حال موارد بسیاری در این رابطه مطرح شده‌اند که از میان آ‌ها می‌توان به تماس نزدیک با فرد بیمار و سطوح آلوده، استنشاق ذرات تنفسی فرد آلوده، رابطه جنسی با بیمار، مصرف گوشت خام و نیمه‌خام حیوانات آلوده و غیره اشاره کرد.

• آزمایش آبله چیست؟

یکی از راه‌های بررسی ابتلا به آبله میمونی دریافت نمونه‌ ای از ضایعات تنفسی است که پس از بررسی‌های لازم، نتیجه توسط آزمایشگاه، اعلام خواهد شد.

• بیماری آبله میمونی چند روز یا هفته طول می‌کشد؟

از زمان شروع علائم تا بروز عفونت معمولاً پروسه ۵ تا ۲۱ روزه دیده می‌شود، با این حال ممکن است در بسیاری از افراد، حدود ۲۱ روز نیز زمان ببرد تا علائم بروز پیدا کنند.

• آیا باید واکسن آبله بزنیم؟

طبیعتاً دریافت واکسن این بیماری می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را تا ۸۰ درصد کاهش دهد. با این حال تا به حال در کشور، تدابیری برای دریافت این واکسن دیده نشده است.