مراقبت‌ های پوستی در دوران بارداری

هورمون های بدن در دوران بارداری علاوه بر تغییرات بدن معمولا باعث تغییر روی بافت پوست و مو نیز می شوند. البته بسیاری از تغییرات پوستی که در دوران حاملگی اتفاق می افتد موقتی است اما اگر به آن ها توجه ای نشود ممکن است عوارض و صدمات جبران ناپذیری در پی داشته باشند. بعضی از این تغییرات عبارتند از: ضخیم شدن تارهای مو و تغییر در حالت فولیکول های مو ، پرپشت شدن موهای زائد بدن ، بروز لک های پوستی ، ظاهر شدن خط عمودی بارداری روی شکم ، ریزش مو و تغییرات دیگر از جمله :

• افزایش رنگدانه ‌های پوست

هایپرپیگمانتاسیون یا افزایش رنگدانه‌ های پوست به ایجاد لکه‌ های تیره بر روی پوست بدن اشاره دارد. تغییرات هورمونی بدن باعث افزایش تولید رنگدانه‌ های پوست (ملانین) می‌شود. نواحی مختلف بدن که در دوران بارداری تیره تر می شوند شامل ناحیه اطراف نوک پستان، پوست روی ران‌، اندام تناسلی و گردن به علاوه لک‌ های تیره‌ ای روی صورت به خصوص بر روی گونه ها‌، بینی و پیشانی ایجاد می شود که به این حالت ماسک بارداری هم گفته می‌ شود.

• آکنه و بروز جوش

تغییر در هورمون‌ های استروژن و پروژسترون در دوران بارداری اجتناب ناپذیر است. در دوران بارداری ممکن است که آکنه ها نسبت به قبل از بارداری، تشدید شده و یا برخی افراد هم که قبلا سابقه آکنه نداشته‌ اند، ممکن است در دوران حاملگی برای اولین بار، آن را تجربه کنند.
یکی دیگر از چالش های مراقبت از پوست در بارداری جوش‌ های صورت است. برای پیشگیری از بروز این مشکل، استفاده از رژیم‌ های مناسب غذایی به شکلی که به جنین آسیب وارد نشود می‌تواند موثر باشد ولی به دلیل اینکه منشاء این عارضه هورمونی است ، نمی‌توان انتظار داشت که رژیم غذایی آن را به طور مطلق برطرف کند.
یکی از راه‌ های درمانی این جوش‌ها، استفاده از داروهای موضعی در طول دوران بارداری است اما نکته بسیار مهم این است که باید با مشورت متخصص پوست صورت گیرد.

• خشکی پوست

آب برای بسیاری از فرآیندهای رخ داده در بدن در دوران بارداری بسیار مهم است‌، از جمله کمک به تشکیل جفت و حفظ مایعات آمنیوتیک اما از آنجایی که در دوران حاملگی، بدن خود را با انسان دیگری به اشتراک می‌گذارید‌، آبرسانی کافی به وسیع‌ ترین اندام بدن یعنی پوست، سخت‌ تر از همیشه است. به همین دلیل برخی از زنان با خشکی پوست در بارداری مواجه می‌شوند.

• رگ‌ های واریسی

به دلیل افزایش حجم خون و فشار رحم در حال رشد بر روی رگ‌ ها‌، ممکن است رگ‌ های بدن به ویژه رگ‌ های موجود در پاها و قسمت‌ های تحتانی تحت فشار قرار بگیرند و بزرگ و متورم شوند. رگ‌ های واریسی کاملا با چشم دیده می‌ شوند و منظره ناخوشایندی را ایجاد می‌کنند. تغییرات هورمونی دوران بارداری نیز ممکن است در ایجاد واریس بارداری نقش داشته باشد برای پیشگیری از این مشکل خانم‌های باردار می‌توانند از جوراب‌ های واریس استفاده کنند. این جوراب‌ها به راحتی از داروخانه‌ها قابل تهیه و استفاده است.

• خال‌ های پوستی

ایجاد خال‌ های پوستی در دوران بارداری رایج است. این ضایعات به طور معمول در گردن‌، قفسه سینه‌، پشت‌، کشاله ران و زیر سینه‌ ها ایجاد می‌شوند. این خال های پوستی عموماً خطرناک یا بدخیم نیستند. اما اگر آنها در مکانی باشند که در معرض خطر تحریک یا خونریزی قرار داشته باشند، متخصص پوست می‌تواند آن‌ها را بردارد.

• ترک‌ های پوستی

ترک‌ های پوستی نیز از دیگر عوارض بارداری هستند که غالباً روی شکم‌، سینه‌،

باسن و ران ظاهر می‌شوند. این ترک‌ ها در اثر کشش پوست ایجاد می‌شوند و معمولا از سه ماهه دوم و سوم بارداری، همراه با ایجاد خارش و خشکی پوست، ایجاد می‌شوند.

• خارش شکم

یکی دیگر از اصول مراقبت از پوست در بارداری جلوگیری بروز ضایعات خارش ‌دار روی شکم است که برای بسیاری از خانم‌های باردار در این دوران اتفاق می‌افتد. اگرچه این عارضه پس از زایمان خودبخود برطرف می‌شود، تحمل آن در طول دوران بارداری برای برخی مادران سخت است، بنابراین به دنبال راهی برای کاهش این خارش‌ های موضعی هستند. این مشکل را می‌توان با کنترل تعریق و حمام روزانه و شستشو با شوینده‌های ملایم و کرم‌ های نرم‌کننده حاوی اوره تا حدی کنترل کرد.

•  از پوست خود غافل نشوید.

داشتن یک برنامه مراقبت‌ های پوستی دوران بارداری منظم و ترجیحاً گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار است. بهتر است روزانه  ۲ بار پوست خود را پاکسازی کرده و آن را مرطوب کنید. با این کار از بروز آکنه، لک‌ های پیری و چین و چروک جلوگیری کرده و ذرات باقی‌ مانده در منافذ پوست را تمیز کرد. فراموش نکنید که از محصولاتی استفاده کنید که مناسب نوع پوست شما بوده و فاقد ترکیبات شیمیایی مضر باشند.

• در برابر آفتاب از خود محافظت کنید.

از ضدآفتاب غافل نشوید و حتی در روزهای ابری و بارانی هم بدون ضدآفتاب از منزل خارج نشوید. سعی کنید در ساعاتی از روز که آفتاب با شدت بیشتری می‌تابد در منزل بمانید. از ضدآفتابی استفاده کنید که در برابر هر دو اشعه UVA و UVB از پوست شما محافظت کند.

•  استفاده از محصولات شیمیایی و سمی ممنوع.

ترکیبات شیمیایی همچون : پارابن (paraben)، تولوئن (toluene)، فتالات (phthalate)، فرمالدئید (formaldehyde)، سالیسیلیک اسید (salicylic acid)، بتا هیدروکسی اسید (beta-hydroxy acid)، دی هیدروکسی استون (dihydroxyacetone) و آلومینیوم کلراید (aluminum chloride) علاوه بر این‌که برای سلامت جنین خطرناک هستند به پوست شما نیز آسیب می‌زنند. قبل از این‌که هر گونه محصولی را بر روی پوستتان استفاده کنید، برچسب پشت آن را با دقت بررسی کنید و در صورت وجود هرگونه ترکیب شیمیایی مضر از خریدن آن صرف نظر کنید.

• از مصرف داروهای ضد آکنه خودداری کنید.

اگر قبل بارداری از داروهای ضد آکنه خوراکی یا موضعی استفاده می‌کردید، مصرف آن را در این دوره متوقف کنید. داروهایی که حاوی رتین آ (retin-A)، آکوتان (Accutane) و سایر رتینوئید‌ها هستند می‌توانند از طریق پوست جذب شده و به جریان خون جنین منتقل شوند. این ترکیبات می‌توانند باعث ایجاد نقص‌ هایی در صورت، قلب و مغز کودک به هنگام تولد شوند.

•  جلوی ترک‌ های پوستی را بگیرید.

ترک‌ های پوستی بارداری معمولاً بعد از ماه سوم بر روی پوست ظاهر شده و حدود 50 تا 90 درصد از پوست را درگیر می‌کند. به دلیل تغییرات هورمونی و همچنین افزایش سایز، پوست متحمل فشار و کشش شده و ترک می‌خورد. این ترک‌ ها ابتدا به رنگ صورتی و بنفش ظاهر می‌شوند اما پس از زایمان به تدریج کم‌ رنگ‌ تر شده و به رنگ سفید و یا خاکستری متمایل می‌شوند. متأسفانه نمی‌توان به طور کامل جلوی بروز این ترک‌ ها را گرفت و آن‌ ها را از بین برد، اما با مراقبت و توجه می‌توان از شدت آنها کاست و تا حدودی از گسترش آن‌ها جلوگیری کرد.
هر روز با استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن زیتون، روغن بادام و شی‌باتر، شکم، سینه‌ ها، ران‌ ها و باسن را ماساژ دهید. همچنین می‌توانید با تأیید متخصص پوست خود از کرم‌ها ولوسیون‌های مخصوص ترک‌‌ های پوستی استفاده کنید.

• ورزش کنید

نباید ورزش و فعالیت بدنی را در این دوران فراموش کنید. تمرینات مختلفی وجود دارند که برای خانم‌ های باردار توصیه می‌شوند. می‌توانید به کلاس‌های یوگا حاملگی یا کلاس‌ های لاماز (Lamaze) که مخصوص این دوره هستند بروید. همچنین تمرینات ورزشی ملایم مانند پیاده‌ روی و ایروبیک آهسته باعث افزایش چرخش خون و دفع سموم بدن از طریق تعریق می‌شوند. بنابراین پوست با دریافت مواد مغذی سالم، زیباتر به نظر می‌رسد.

•  آب بنوشید.

یکی از قوانین زیبایی این است که آب فروان بنوشید و بدنتان را هیدراته نگه دارید. آب نه تنها باعث بهبود چرخش خون و دفع سموم بدن می‌شود، بلکه موجب حفظ مایع آمنیوتیک (amniotic fluid)، آب دور جنین، در بدن نیز می‌گردد. اگر تا به امروز از آن غافل بودید، فوراً نوشیدن آب را از سر بگیرید چون هم برای سلامتی شما و هم فرزندتان لازم است که حداقل 2 لیتر در روز آب بنوشید.

• غذای سالم بخورید.

باید در این دوران در مورد آنچه که می‌خورید بسیار محتاط باشید. یک رژیم غذایی کامل و مغذی علاوه بر این‌که برای سلامت کلی بدن لازم است به

سلامت و زیبایی پوست نیز کمک می‌کند. مصرف روزانه میوه‌ ها و سبزیجات علاوه بر این‌که مواد مغذی مورد نیاز جنین و بدن شما را فراهم می‌کند، به ترمیم پوست نیز کمک می‌کند.

• کم آرایش کنید.

پوستتان در این دوران تحت تأثیر تغییرات هورمونی حساس‌تر می‌شود پس با آرایش‌های سنگین به خصوص محصولاتی که حاوی ترکیبات مصنوعی و شیمیایی هستند پوست خود را اذیت نکنید. همچنین از محصولاتی استفاده کنید که بر پایه آب هستند و شستشوی راحتی دارند.

• بیش از حد لایه‌ برداری نکنید.

شاید بخواهید با لایه‌برداری جوش‌های خود را از بین ببرید اما بیش از حد این کار را انجام ندهید زیرا پوست در این دوره حساس‌تر است و ممکن است وضعیت پوست شما را بدتر کند. همچنین از دستکاری و کندن جوش‌ها خودداری کنید.

• خواب کافی داشته باشید.

خستگی یکی از علائمی است که انتظار می‌ رود تمام مادران به خصوص در 3 ماهه اول بارداری تجربه کنند. استراحت کافی و به موقع بسیار مهم است زیرا ذهن و بدن در این زمان است که فرصت تجدید قوا پیدا می‌کنند.

• آرام باشید.

آرامش مهم‌ ترین اصل در مراقبت‌ های پوستی دوران بارداری است. استراحت را در برنامه خود بگنجانید. هر موقع که فرصت کردید دراز بکشید و به یک موسیقی ملایم گوش دهید. این دوران می‌تواند استرس‌ زا باشد اما شما نگذارید که این استرس بر روی شما تأثیر بگذارد زیرا هرگونه اضطراب و نگرانی در شما، به کودکتان نیز منتقل می‌شود.

• آیا استفاده از لوازم آرایشی و پوستی در دوران بارداری خطرناک است؟

مواد موجود در محصولات مراقبتی پوست و مو و لوازم آرایشی می تواند از طریق منافذ پوست بدن مادر ، جذب شده و روی جنین تاثیر گذارد. پس بهتر است در رابطه با مصرف این محصولات محتاط باشید و با مشورت پزشک پیش روید

• مصرف کدام محصولات آرایشی و بهداشتی در دوران بارداری ممنوع است؟

بعضی مواد شیمیایی به کار رفته در محصولات مراقبت از پوست، مو و لوازم آرایشی از جمله : رتینوئیدها، اسیدهای بتا هیدروکسی، هیدروکینون، فتالات، فرمالدهید، پارابن و … برای مصرف در دوران بارداری مضر هستند. علاوه بر این بعضی محصولات از جمله ضد آفتاب های شیمیایی، رنگ مو، لوازم آرایشی فیک و … نیز می توانند برای مادر و جنین خطر آفرین باشند.

• بهترین روش محافظت از پوست و مو در دوران بارداری چیست؟

حذف بعضی محصولات پوست و مو در دوران بارداری می تواند باعث صدمه به سلامت آنها شود. استفاده از شوینده های ملایم، ضد آفتاب های معدنی، مرطوب کننده های ضد خشکی، محصولات آنتی اکسیدان، شامپو و محصولات مراقبت از موی مفید برای داشتن پوست و مویی سالم ضروری است. برای جلوگیری از تیرگی، استرچ مارک، جوش و دیگر تغییرات هورمونی پوست نیز می توانید با مشورت پزشک از محصولات امن فاقد مواد مضر استفاده کنید.

• برای جلوگیری از ترک های پوستی ناشی از بارداری چکار کنم؟

برای جلوگیری از ایجاد ترک های پوستی و استرچ مارک های ناشی از کشیدگی پوست در بارداری حتما پوست خود را مرطوب نگه دارید و از کرم های مرطوب کننده روی ناحیه شکم، ران و ساق پاها استفاده نمایید.

• آیا روتین پوستی برای زنان باردار اهمیت دارد؟

بله. روتین پوستی برای خانم‌ های باردار اهمیت دارد. چرا که پوست در این دوره حساس‌ تر است و ممکن است دچار خشکی، ترک پوستی و ملاسما شود. بنابراین برای داشتن پوستی زیبا، بهتر است از مصرف کرم مرطوب کننده، آبرسان و کرم ضدآفتاب غافل نشوید.