شاید بسیاری از افراد ناخن را قسمتی کم ارزش در بدن تصور کنند، اما در واقع ناخن نقش بسیار زیادی در زیبایی دست ها دارد و پزشکان با بررسی ناخن می توانند به تعدادی از بیماری های سیستمیک در افراد پی ببرند. داشتن ناخن‌ های بی‌نقص، زیبا و بلند آرزوی همه افراد است اما تا زمانی که سلامت ناخن ها جدی گرفته نشود دستیابی به این زیبایی غیرممکن خواهد بود. سلامت ناخن به عوامل متعددی بستگی دارد. برای این که ناخن‌ های سالمی داشته باشیم قبل از هر کاری باید تصور درستی از ساختار ناخن‌ ها داشته باشیم و بدانیم که چه عواملی در سلامت ساختار ناخن و بخش‌ های مختلف آن تاثیر دارند.

ناخن بخشی از دستگاه پوششی بدن انسان است که فاقد عصب یا خون‌رسانی می باشد یا می توان گفت بی‌روح است ولی با این حال کاربردهای زیادی در زندگی روزمره انسان دارد. ناخن ها از لایه های پروتئینی تشکیل شده اند که کراتین نام دارد. این کراتین همان پروتئین درشت مولکول در مو و پوست است.
ناخن ها را می توان صفحات حفاظتی نام گذاری کرد که انتهای انگشتان دست و انگشتان پا را می‌پوشانند. ناخن‌ها اساساً کمک می کنند تا اشیاء را دست کاری کنیم و از بافت حساس نوک انگشتان محافظت می کنند. ناخن علاوه بر زیبایی دستان، در کار کرد انگشتان نقش مهمی دارد و از همه مهمتر در صورتی که ناخن دچار بیماری و یا عفونت گردد درد بسیار شدیدی بوجود خواهد آورد که آسایش را از بین می برد. ناخن نیز مانند هر عضو دیگری از بدن در معرض بسیاری از عوامل بیماری زا قرار دارد: باکتری ها، قارچ ها، ویروسها، عوامل شیمیائی و فیزیکی و … همچنین گاهی یک عامل بیماری زا، تنها ناخن را مورد تهاجم قرار می دهد ، به طور کلی بیماری های ناخن خیلی شایع نیستند.

ناخن ها تنها از یک جزء واحد تشکیل نشده اند و هر ناخن از چندین بخش تشکیل می شود:

• لبه آزاد ناخن (Free Edge): این قسمت همان قسمت سفید ناخن است که با رشد کردن ناخن از پوست جدا است و لبه ای آزاد دارد که هنگام گرفتن ناخن و سوهان زدن با این قسمت سر و کار دارید.
• صفحه ناخن: این قسمتی، قسمتی از ناخن است که دیده می‌شود و روی بستر ناخن قرار دارد و در واقع به پوست چسبیده است. این قسمت از کربن، هیدروژن، اکسیژن، سولفور و نیتروژن تشکیل شده است که با فرآیند کراتینه سازی تولید می‌شود یعنی سخت شدن سلول‌های مرده و تبدیل شدن به یک سطح صاف و محکم.
• هلال ناخن: اگر به قسمت پایین ناخن‌ های خود نگاه کنید چیزی هلالی شکل و سفید رنگ می‌بینید که هلال ناخن نام دارد و محل برخورد بستر ناخن با ماتریس ناخن است.
• ماتریس ناخن: ماتریس ناخن قسمتی است که بافت ناخن در آن ساخته می‌شود و تنها قسمت زنده بافت ناخن به شمار می‌رود که حاوی عصب و رگ‌ های خونی است و سلول‌ های ناخن را می‌سازد.

• کوتیکول: قسمتی از پوست که روی ناخن را پوشش می‌دهد کوتیکول نام دارد و معمولا قطر آن کمتر از یک میلیمتر است. کوتیکول وظیفه حفاظت از ناخن در مقابل عفونت و باکتری را به عهده دارد و این همان قسمتی است که در فرآیند مانیکور برش داده می‌شود تا صفحه ناخن تمیز و بلند به نظر برسد و این کار با سلامت ناخن در تضاد است.
• هایپونیچوم: این خط محلی است که صفحه ناخن را از بستر ناخن جدا می‌کند، یعنی خطی که وقتی به زیر ناخن‌ ها نگاه می‌ کنید در لبه آن مشاهده می‌کنید و باید مراقبت باشید که هنگام گرفتن ناخن به آن صدمه نزنید.
• شیار ناخن: این قسمتی است که لبه آزاد ناخن را از پوست جدا می‌کند و در واقع خط هدایت کننده رشد ناخن است. فرو رفتن لبه ناخن به گوشت در این قسمت رخ می‌دهد و به همین دلیل نباید شیار ناخن را عمیق کوتاه کرد.
• دیواره ناخن: این قسمتی پوستی است که دو طرف ناخن را در برمی‌گیرد.
• پایه ناخن: پایه یا بستر ناخن قسمتی است که زیر صفحه ناخن قرار دارد و در واقع قسمتی از پوست انگشت است.

ناخن‌ هایی که به راحتی می‌شکنند و ترک می‌خورند از مشکلات احتمالی تغذیه‌ای خبر می‌دهند. کمبود ویتامین A و کلسیم باعث خشکی و ورقه ورقه شدن پوست می‌شود. کمبود پروتئین، فولیک اسید، ویتامین B که برای رشد سلول‌ ها و احیای سلول‌ های مرده ضروری است و کمبود ویتامین C موجب افتادن ناخن‌ها می‌شود. کمبود پروتئین باعث ایجاد راه راه‌های سفید بر روی ناخن‌ها می‌شود. یک نوع کمبود اسید ممکن است باعث ترک خوردن و دو نیم شدن ناخن‌ها شود.
ناخن ها به طور متوسط روزانه یک دهم میلی متر رشد می کنند و حدود چهار تا شش ماه طول می کشد که یک ناخن از محل بافت زایشی تا نوک انگشت برسد. در ناخن های انگشتان پا، رشد کندتر صورت گرفته و این زمان به هشت تا سیزده ماه می رسد. همچنین رشد ناخن ها در دست مسلط (دستی که بیشتر با آن کار می کنیم)، سریع تر است.
رشد ناخن به سن، فصل و تغذیه بستگی دارد.

تغذیه نقش مهمی در سلامت ناخن دارد و اگر غذاهای مناسب و کافی دریافت نشود ، اولین نشانه‌ های کمبود مواد غذایی را به صورت شکننده شدن و پوسته پوسته شدن ناخن و ایجاد لکه‌ های سفید روی ناخن‌ مشاهده می شود.
برخی از ریزمغذی‌ها بیش از بقیه در سلامت ناخن موثر هستند و برای داشتن ناخن‌های سالم و زیبا لازم است آن‌ها را در برنامه غذایی خود بگنجانید:

• پروتئین: بیشتر افراد به میزان پروتئین دریافتی روزانه خود توجهی ندارند و بدون این که اطلاع داشته باشند کمبود پروتئین دارند. کمبود پروتئین با تحلیل رفتن عضلات و قسمت‌‌های مختلف مثل ناخن‌ ها جبران می‌شود. با مصرف کافی گوشت، تخم مرغ، ماهی و لبنیات پروتئین روزانه مورد نیاز خود را دریافت کنید.
• ویتامین A: این ویتامین ضروری برای رشد و سلامت ناخن را می‌توانید با مصرف هویج و سیب زمینی شیرین و سایر سبزیجات دریافت کنید.
• ویتامین C: این آنتی اکسیدان قوی در ترشح کلاژن و کند شدن فرآیند پیری نقش دارد و در رشد ناخن‌ها هم موثر است. با مصرف میوه‌ها و سبزیجات آن را تامین کنید.
• ویتامین D: این ویتامین به محکم شدن ناخن و بقیه استخوان‌های بدن کمک می‌کند و می‌توان آن را با مصرف غذاهای دریایی و قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید دریافت کرد.
• ویتامین E: این ویتامین در رشد موها و ناخن و سلامت پوست اهمیت زیادی دارد و در دانه‌های روغنی و برخی میوه‌ها وجود دارد.
• منیزیم: منیزیم در غذاهای دریایی به وفور یافت می‌شود و به در رشد و زیبایی ناخن و مو موثر است.
• آهن: گردش خون کافی و اکسیژن رسانی به بافت‌ ها در رشد ناخن‌ها هم موثر است، آهن را از گوشت قرمز و حبوبات دریافت کنید.
• آب: برای داشتن ناخن‌های لازم ضروری است که روزانه مقدار زیادی آب بنوشید تا بدن شما هیدراته باقی بماند و ناخن‌ها هم رطوبت کافی دریافت کنند. نوشیدن روزانه دو لیتر آب تضمین می‌کند که بدن شما کمبودی نخواهد داشت.

مواد غذایی که به رشد و تقویت ناخن کمک می کند:

• آجیل: بادام، گردو و سایر آجیل ها حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب امگا3 هستند. در این میان بادام انتخاب بهتری است چرا که بیشترین مقادیر ویتامین ایی، منیزیم، و کلسیم را در مقایسه با سایر آجیل ها در خود جای داده است. این ویتامین ها و مواد معدنی منجر به تقویت استخوان ها و تقویت ناخن ها می شوند و از شکستگی ناخن جلوگیری می کنند.
• ماهی سالمون: یکی از سالم ترین غذاها برای حفظ سلامت کلی بدن است با این حال مقادیر بالای ویتامین دی موجود در این ماهی به جذب کلسیم بیشتر در بدن کمک می کند. این افزایش جذب کلسیم به تحریک رشد استخوان ها و افزایش قدرت ناخن ها کمک می کند. بنابراین به جای انتخاب گوشت های قرمز، حداقل هفته ای دو بار ماهی سالمون بخورید.
• ماست: ماست با طعم معمولی و نه ماست های پرچرب و شیرین، که حاوی مواد معدنی : پروتئین، بیوتین، آهن، منیزیم، پتاسیم، کلسیم و ویتامین د است و تقویت کننده ناخن ها است.
• سبزیجات تیره رنگ: از قبیل لوبیا، کلم بروکلی و گل کلم حاوی مقادیر زیادی پروتئین و بیوتین هستند که از تولید کراتین حمایت می کنند؛ پروتئینی که به حفظ سلامت مو و ناخن ها کمک می کند.
• دانه های آفتاب گردان: علاوه بر این که یک میان وعده سالم برای وعده قبل از خواب است، مقادیر زیادی منیزیم دارد که باعث رشد ناخن ها می شود.
• مرغ: سرشار از ویتامین ب، پروتئین و روی است و این ترکیب قدرتمند منجر به تقویت رشد ناخن، مو و پوست می شود.
• دانه کدو تنبل: غذایی بسیار مفید برای سلامت ناخن های شماست. این دانه غنی از ویتامین ایی، روی و فیبر است و خاصیت قلیایی دارد به این معنی که با التهاب در بدن مبارزه می کند.

• تمیز نگه داشتن ناخن در سلامت ناخن اهمیت زیادی دارد و لازم است که ناخن‌ها را تمیز نگه دارید و پس از فعالیت در بیرون از منزل، دستشویی رفتن و قبل و بعد از غذا خوردن دست‌ها را با آب و صابون کاملا بشویید تا کثیفی و آلودگی در زیر ناخن‌ها جمع نشود و سلامت ناخن ‌ها را به خطر نیندازد.
• وقتی کارهایی مثل باغبانی، شستن ظرف‌ ها و لباس‌ ها را انجام می‌دهید حتما از دستکش لاستیکی مناسب استفاده کنید. ترجیحا دست‌ها را از قرار گرفتن در مقابل تابش نور خورشید حفظ کنید، استفاده از ضدآفتاب و دستکش نخی می‌تواند در این مورد کمک کننده باشد.
• به جای گرفتن ناخن‌ها با ناخنگیر آن‌ها را سوهان بزنید. چون سوهان زدن آسیب کمتری به بافت ناخن وارد می‌کند و از فرو رفتن گوشه ناخن در گوشت پیشگیری می‌کند.

• با ناخن‌ها به ملایمت رفتار کنید و هنگام پاک کردن لاک ناخن یا کارهای دیگر فشار زیادی به این قسمت وارد نکنید تا آسیبی به بافت ناخن نرسد.
• پس از هربار شستن دست از کرم و لوسیون مناسب استفاده کنید و آن را روی بافت ناخن هم بمالید تا از خشک شدن ناخن جلوگیری شود.

ناخن‌ ها شرح حالی از سلامت عمومی‌ بدن را نشان می دهد به عنوان مثال : تغییرات در رنگ ناخن یا اختلال در رشد آنها می‌تواند علامتی از یک بیماری، تغذیه‌ای نادرست و یا استرس زیاد باشد. برای حفظ سلامت ناخن‌ ها، زمان هایی آن ها را بدون لاک یا ناخن مصنوعی رها کنید. پس گاهی اجازه بدهید ناخن ها نفس بکشند و استراحت کنند تا خودشان را ترمیم کنند. رشد ناخن و سایر فاکتورها تا حدودی بستگی به ژن هایی دارد که به ارث می‌برید.