نقش غده تیروئید در بدن

گره تيروئيد برجستگی است كه اكثراً از خود تيروئيد منشاء می گيرد و داخل يا روی آن رشد می كند و معمولاً ارتباطی با پركاری يا كم‌كاری تيروئيد ندارد. يعنی در اكثر موارد غده تيروئيد مبتلا به گره عملكرد طبيعی دارد.
گره‌ های تيروئيد شايع هستند به طوری كه از هر 15 نفر زن یک نفر و از هر 60 نفر مرد یک نفر مبتلا به گره تيروئيد می باشد. ولی اغلب مبتلايان نمی دانند كه مشكلی در تيروئيدشان وجود دارد, در نتيجه خيلی از موارد گره تيروئيد به صورت اتفاقی توسط پزشک حين معاينه به علت ساير بيماری ها كشف می شود.

گره ممكن است منفرد بوده يا قسمتی از يک گواتر چند گره ای باشد. گره معمولاً يک مجموعه متشكل از سلول‌ های تيروئيد است, ولی ممكن است حفره‌ ای پر از مايع باشد كه به آن كيست می گويند.

اختلال در تیروئید سرعت متابولیسم را کاهش و یا افزایش می دهد. وقتی سطح هورمون ها خیلی پایین یا خیلی بالا باشد، نشانه های این اختلال را در سطح گسترده ای تجربه خواهید کرد. زیرا همانطور که بیان شد؛ این غده به ‌واسطه هورمون‌ هایی که تولید می‌کند روی تمامی فرآیندهای متابولیک بدن اثر می‌گذارد. غده تیروئید شاید کوچک باشد، اما لیستی از وظایف بسیار مهم از جمله تنظیم اشتها، تنظیم سطح انرژی و حتی دمای بدن را بر عهده دارد. زمانی که این غده دچار اختلال شود علائم مختلفی نشان می دهد که نمی توان آن را نادیده گرفت.

دامنه اختلالات تیروئید می‌تواند از ابتلای فرد به یک گواتر کوچک و بی‌خطر (بزرگ‌شدن غده تیروئید در اثر کمبود ید) و بدون نیاز به درمان تا ابتلا به سرطان‌ هایی که عاملی تهدیدگر برای ادامه حیات به حساب می‌آید متفاوت باشد و شایع‌ترین مشکل آن تولید غیرطبیعی هورمون‌ های تیروئید است . ترشح بیش‌از حد این هورمون‌ ها منجر به پرکاری (hyperthyroidism) و تولید ناکافی آن‌ ها باعث کم‌کاری تیروئید (hypothyroidism) می‌شود.

• اختلالات تیروئید در کودکان و نوجوانان

وجود مشکل در تیروئید و عملکرد آن در کودکان و نوجوانان با علائمی همچون امتناع از خوردن شیر توسط کودک، رشد آهسته، کوتاهی غیرطبیعی قد، وزن نگرفتن، اختلال در خواب، بیقراری، کج‌ خلقی، زردی، تأخیر در رشد دندان‌ های دائمی، دیر راه افتادن یا ایستادن بچه، بلوغ دیررس (و گاهی زودرس)، زودرنجی، خشکی و کبودی پوست، پایین بودن ضریب هوشی، عقب‌ ماندگی ذهنی، ناتوانی در تحمل دمای سرد هوا، پرخوابی، خستگی، بی‌حالی، لرزش دست‌ ها، بیرون‌ زدگی چشم‌ ها و اختلالات بینایی خود را نشان دهد.

مبتلایان به تیروئید با علائم مختلفی مواجه می‌شوند. شباهت این علائم به سایر مشکلات سلامتی باعث می‌شود که تشخیص آن بسیار دشوار باشد. با این حال این علائم در تیروئید پرکار عبارتند از تجربه اضطراب، تحریک‌ پذیری و عصبی بودن، مواجه با اختلالات خواب، کاهش وزن، گواتر، ضعف و لرزش عضلانی، احساس حساسیت نسبت به گرما و داشتن مشکلات بینایی یا تحریک چشم و در تیروئید کم‌ کار شامل احساس خستگی، فراموشی، داشتن موهای خشک و درشت، صدایی خشن و کم‌ تحمل‌ شدن در برابر هوای سرد می‌شود.

• گواتر

گواتر یک اصطلاح کلی برای تورم تیروئید می‌ باشد یا این که غده دارای رشد یا گره های متعدد روی آن است ، ایجاد می شود. در حالی که برخی از افراد مبتلا به گواتر هیچ علائمی ندارند این وضعیت اغلب بی خطر است اما می‌تواند نشان دهنده کمبود ید یا وضعیتی مرتبط با التهاب تیروئید به نام تیروئیدیت هاشیموتو باشد. از عوامل ایجاد گواتر شامل:

• کمبود ید، بیماری گریوز ،بیماری هاشیموتو، ندول های تیروئید، تیروئیدیت ، سرطان تیروئید.

• تیروئیدیت :

تیروئیدیت التهاب تیروئید است، که معمولا به دلیل یک عفونت ویروسی یا بیماری خودایمنی اتفاق می‌افتد. تیروئیدیت گاهی ممکن است دردناک باشد و برخی اوقات نیز هیچ علامتی ندارد.

• هایپرتیروئیدیسم(Hyperthyroidism):

این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیشتر از نیاز بدن هورمون ترشح کند (تیروئید پرکار)، پرکاری تیروئید اغلب به دلیل بیماری گریوز یا ندول تیروئید بیش فعال ایجاد می‌شود.

• خستگی یا ضعف عضلانی
• لرزش دست
• نوسانات خلقی
• عصبی یا اضطراب
• ضربان قلب سریع
• تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم است
• خشکی پوست
• مشکل خواب
• کاهش وزن
• افزایش فرکانس حرکات روده

از علائم پرکاری تیروئید می باشد.

• هیپوتیروئیدیسم(Hypothyroidism) :

زمانی که غده تیروئید به میزان کافی هورمون ترشح نمی‌کند را تیروئید کم کاریا کم کاری تیروئید می گویند. از آنجا که هدف اصلی هورمون تیروئید “تنظیم متابولیسم بدن” است ، درواقع مبتلایان به این بیماری علائم مرتبط با کم شدن متابولیسم بدن را دارند.

• خستگی
• ضعف
• افزایش وزن یا افزایش مشکل در کاهش وزن
• موهای درشت و خشک
• پوست های خشک و زبر و خشن
• ریزش مو
• عدم تحمل سرما (شما نمی توانید درجه حرارت سرما را مانند اطرافیان تحمل کنید)
• گرفتگی عضلات و درد مکرر عضلات
• یبوست
• افسردگی
• تحریک پذیری
• کم شدن حافظه
• چرخه قاعدگی غیر طبیعی
• میل جنسی کاهش یافته

علائم کم کاری تیروئید شامل این موارد می شود.

• بیماری گریوز :

یک وضعیت خود ایمنی است که در آن تیروئید بیش از حد تحریک می‌شود و باعث پرکاری تیروئید می‌شود.

• سرطان تیروئید:

سرطان تیروئید معمولا قابل درمان است و یک نوع غیر معمول سرطان است. برای درمان سرطان تیروئید ممکن است از جراحی، پرتو درمانی و هورمون درمانی استفاده شود.

•  ندول تیروئید:

یک توده غیر طبیعی کوچک در غده تیروئید است. ندول‌ های(گره های) تیروئید بسیار شایع هستند. گاهی برخی از این ندول‌ ها، سرطانی می‌شوند، که البته این وضعیت به ندرت اتفاق می‌افتد. این ندول‌ ها ممکن است باعث شوند غده تیروئید هورمون بیشتری ترشح کند و باعث پرکاری تیروئید شوند، گاهی اوقات نیز مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند.

• طوفان تیروئید:

شکل نادری از پرکاری تیروئید است که در آن سطوح بسیار بالای هورمون تیروئید باعث ایجاد علائم شدید بیماری می‌ شود.

• یوتیروئید:

در این بیماری، علی رغم غیر طبیعی بودن ظاهر تیروئید در سونوگرافی و ایزوتوپ اسکن، غده تیروئید در آزمایشات هورمونی و خونی عملکردی طبیعی از خود نشان می‌دهند.

گاهی تشخیص بیماری تیروئیدی می تواند سخت و دشوار باشد چون ممکن است علائم و نشانه های آن با سایر بیماری ها اشتباه گرفته شود. خوشبختانه از تست هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) برای تشخیص و شناسایی بیماری های تیروئیدی حتی قبل از شروع علائم استفاده می شود. هنگامی که این بیماری به موقع تشخیص داده شود، با استفاده از شیوه های درمان و قبل از شروع علایم می توان بیماری را کنترل کرد.
در این موارد آزمایشاتی برای کمک به تشخیص آن وجود دارند که عبارتند از: آزمایش خون، آزمایشات تصویربرداری و آزمایشات فیزیکی. آزمایش خون یکی از قطعی‌ ترین راه‌ها برای تشخیص مشکل تیروئید محسوب می‌شود که برای اندازه‌گیری میزان هورمون‌های تیروئید در خون به‌منظور تشخیص عملکرد غده تیروئید انجام می‌گیرد.

این آزمایش به تشخیص اختلالات تیروئید هم‌چون تیروئیدیت، بیماری گریوز، بیماری هاشیموتو، گواتر، گره تیروئید و سرطان تیروئید می‌پردازد. مواردی که با آزمایش خون تیروئید بررسی می شود شامل :

• بررسی هورمون محرک تیروئید (TSH): این هورمون، توسط مغز ترشح می‌شود و ترشح هورمون تیروئید را تنظیم می‌کند. اگر آزمایش خون نشان دهنده TSHبالا باشد، سطح هورمون تیروئید پایین خواهد بود (کم کاری تیروئید) و از طرف دیگر، TSH پایین نشان دهنده بالا بودن هورمون‌ های تیروئیدی و پرکاری تیروئید است.
• بررسی T3و T4 (تیروکسین): این دو ماده اشکال اولیه هورمون تیروئید هستند که مقدار آن‌ ها با آزمایش خون بررسی می‌شود.
•  آنتی بادی‌ های ضدTPO :در بیماری خود ایمنی تیروئید، پروتئین‌ها به اشتباه به آنزیم پراکسیداز تیروئید حمله می‌کنند که توسط تیروئید برای ساخت هورمون‌های تیروئید استفاده می‌شود.
• بررسی تیروگلوبولین‌ ها: تیروگلوبولین‌ ها موادی هستند که از تیروئید ترشح می‌شوند و به عنوان نشانگر سرطان تیروئید شناخته می‌شوند. میزان این مواد اغلب در طول پیگیری درمان، در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید اندازه گیری می‌شود. سطوح بالای این مولکول‌ها، نشان دهنده عود کردن سرطان است.

در بسیاری از موارد نگاهی به خود تیروئید می‌تواند به بسیاری از سوالات پاسخ دهد و این کار با یک آزمایش تصویربرداری به نام اسکن تیروئید انجام گیرد. آزمایش تصویربرداری امکان بررسی اندازه، شکل یا رشد بیش از حد تیروئید و گره‌ های آن را فراهم می‌آورد. این آزمایش همچنین می‌تواند با سونوگرافی انجام گیرد؛ یک روش تشخیصی که امواج صوتی با فرکانس بالا و غیرقابل شنیدن با گوش انسان را از طریق بافت‌ های بدن منتقل می‌کند. پژواک‌ ها ضبط شده و به تصاویر ویدئویی یا عکاسی تبدیل می‌شوند.

روش دیگر برای بررسی سریع تیروئید نیز معاینه فیزیکی در مطب پزشک است؛ این یک آزمایش بسیار ساده و بدون درد است که در آن پزشک شما گردن بیمار را برای هرگونه رشد یا بزرگ شدن تیروئید لمس و بررسی می‌کند.

درمان تیروئید با بازگرداندن میزان ترشح هورمون‌ ها به سطح نرمال امکان‌ پذیر است. این عمل به روش‌ های مختلف و بسته به نوع بیماری تیروئید انجام می‌گیرد. مثلاً برای درمان پرکاری تیروئید که عموما درمان سخت تری دارد، لازم است روند تولید هورمون تیروئید به حالت نرمال بازگردد. درمان این نوع بیماری شامل استفاده از دارو برای جلوگیری از تولید هورمون، استفاده از ید رادیواکتیو که تیروئید را غیرفعال می کند و حتی جراحی تیروئید که کل یا بخشی از این غده برداشته می شود. مشهورترین روش درمان، ید رادیواکتیو است. این نوع درمان غالبا موجب کم کاری تیروئید شده که نیازمند مصرف دارو می باشد تا سطح هورمون به حالت نرمال بازگردد. این بیماری از جمله بیماری هایی هستند که فرد را تا آخر عمر درگیر می کنند. بنابراین این بیماران با مدیریت دقیق می توانند سالم زندگی کنند و از عمر طبیعی برخوردار شوند.

گزینه اصلی درمان برای کم‌ کاری تیروئید نیز استفاده از داروهای جایگزین تیروئید برای افزودن هورمون‌ های تیروئید به بدن است. . پزشک می تواند دوز این دارو را تعیین کند و سطح هورمون را در فرد بیمار تحت کنترل در آورد و آن را به حالت نرمال و اولیه بازگرداند. با استفاده از این دارو می‌توان بیماری تیروئید را کنترل کرد و یک زندگی عادی داشت.

روش‌های دیگر درمان تیروئید

با توجه به نتایج آزمایش و شدت بیماری، پس از مشورت با بیمار، پزشک ممکن است از یک یا چند مورد از روش‌ های زیر را برای درمان تیروئید آغاز کند:

• جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی): در این روش، جراح تمام یا بخشی از تیروئید را در یک عمل جراحی برمی‌دارد. تیروئیدکتومی برای درمان سرطان تیروئید، گواتر یا پرکاری تیروئید انجام می‌شود.
• ید رادیواکتیو: ید دارای رادیواکتیویته که می‌تواند در دوزهای پایین برای آزمایش غده تیروئید یا تخریب غده پرکار استفاده شود، در دوزهای زیاد می‌تواند برای از بین بردن بافت سرطانی استفاده شود.
• پرتو درمانی: در این روش، اشعه‌ های درمانی در جلسات متعدد به تیروئید هدایت می‌شود. این پرتوهای پر انرژی به کشتن سلول‌ های سرطانی تیروئید کمک می‌کند.
• قرص‌های هورمونی: در این روش، داروهایی که دوز آن به دقت تنظیم می‌شود، جایگزین هورمون‌ های تیروئیدی می شوند، زیرا بدن دیگر به صورت طبیعی قادر به ساختن آنها نمی‌باشد. قرص‌ های هورمون تیروئید کم کاری تیروئید را درمان می‌کند. این قرص‌ها برای جلوگیری از عود سرطان تیروئید پس از درمان نیز استفاده می‌شوند.
• TSH نوترکیب انسان: تزریق این عامل محرک تیروئید می‌تواند باعث شود که سرطان تیروئید (در صورت وجود) در آزمایش‌‌های تصویربرداری به صورت واضح‌ تر نشان داده شود.