اگزما در کودکان و راه های درمان آن
- تاریخ انتشار : 21 تیر, 1401
فهرست مطالب :
اگزما چیست؟
اگزما (آماس پوست) شرایطی است که در آن پوست دچار خارش، قرمزی، التهاب و پوسته ریزی میشود. پزشکان هنوز دلایل بروز این عارضه را نمیدانند. اما این بیماری معمولاً در افرادی که حساسیت (آلرژی) دارند، بروز میکند. اگزما گاهی ریشهی ژنتیکی دارد و ممکن است در بین اعضای یک خانواده شایع باشد. شایعترین علت اگزما «درماتیت آتوپیک» (Atopic dermatitis) است که گاهی اگزمای نوزادان نیز نامیده میشود و میتواند بر کودکان با سن بالاتر نیز مثل نوزادان اثر گذارد.
درماتیت آتوپیک چیست؟
واژه «آتوپیک» شرایطی را توصیف میکند که فرد به عوامل آلرژیزای محیط اطراف حساسیت بالایی نشان میدهد.
این عوامل عبارتند از: گرده گلها، کپکها، گرد و غبار، موی حیوانات و بعضی از غذاها. «درماتیت» به معنای پوست ملتهب، قرمز و دردناک است.
درماتیت آتوپیک که به عنوان اگزمای آتوپیک نیز شناخته میشود، نوعی التهاب پوستی (درماتیت) است که باعث خارش، قرمزی، تورم و ترک خوردن پوست میشود. ممکن است مایع روشنی از مناطق آسیب دیده ترشح شود که اغلب به مرور زمان از بین میرود.
در حالی که این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد، معمولا آغاز آن در دوران کودکی است و در هر سنی با تغییرات شدیدی همراه است. در کودکان زیر یک سال، ممکن است بیشتر سطح بدن تحت تأثیر قرار گیرد. با بزرگتر شدن کودکان، پشت زانوها و جلوی آرنج شایعترین مناطق آسیب دیده هستند.
در بزرگسالان، دستها و پاها مناطقی هستند که بیشترین آسیب را تجربه میکنند. ترک خوردن و زخم شدن پوست علائم را بدتر میکند و خطر ابتلا به عفونتهای پوستی در این افراد افزایش مییابد. بسیاری از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، تب یونجه یا آسم را تجربه میکنند.
علت مهم بروز اگزما در کودکان چیست؟
اگزما علت مشخصی نداشته و تحت هر شرایطی میتواند در بدن یک فرد ظاهر شود. اما متخصصان حوزه پوست معتقدند برخی از عوامل وجود دارند که سبب تسریع در بروز اگزما روی پوست افراد میشود. عوامل زیادی میتوانند در ایجاد اگزما نقش داشته باشند، از جمله تعامل بین محیط و ژنهای شما.
هنگامی که یک محرک یا یک آلرژن از خارج یا داخل بدن سیستم ایمنی را “روشن” میکند، این التهاب باعث ایجاد علائم مشترک در اکثر انواع اگزما میشود. همچنین یک جزء ژنتیکی بالقوه برای اگزما وجود دارد که شامل پروتئینی به نام “فیلاگرین” است که به حفظ رطوبت در پوست شما کمک میکند. کمبود فیلاگرین میتواند منجر به خشکی و خارش پوست شود.
اگر بخواهیم این عوامل را شمارش کنیم خارج از حوصله شما خوانندگان خواهد بود. با توجه به اینکه در این مقاله تمرکز ما بر اگزما در کودکان است، سعی میکنیم عواملی که کودکان را بیشتر در معرض خطر قرار میدهند، مورد بررسی قرار دهیم.
آب و هوا
یکی از مهمترین عواملی که سبب بروز اگزما، بهویژه در کودکان میشود، آب و هوای خشک و گرما یا سرمای شدید است. پوست کودکان بهدلیل لطافت و حساسیت بالایی که نسبت به عوامل خارجی دارد، میتواند زودتر نسبت به شرایط آبوهوایی واکنش نشان دهد.
بههمین جهت پزشکان توصیه میکنند والدین، کودکان خود را به مدت طولانی در معرض گرما یا سرمای شدید و همچنین شرایط جو خشک قرار ندهند و از مرطوبکنندهها برای پوست کودکان خود استفاده کنند.
مواد بهداشتی و شوینده شیمیایی
این موضوع همچنین درارتباط با انواع مواد شوینده لباسها و نرمکنندهها وجود دارد. بههمین دلیل است که باید هنگام خرید این ترکیبات، دقت لازم صورت گیرد و با مطالعه برچسب هر کدام از آنها و توصیههای متخصص، بهترین انتخاب را انجام دهید.
رژیم غذایی
شاید برای شما کمی عجیب باشد که مصرف برخی از مواد غذایی سبب بروز این عارضه پوستی میشود. یکی از علتهای اگزما در کودکان، همین مواد غذایی خاصی است که برخی از آنها سبب ایجاد آن میشود. کودکان ممکن است به برخی از میوهها، سبزیجات، پروتئینها و… حساسیت پوستی داشته باشند و در صورت مصرف هریک از آنها، دچار اگزما، خارش و قرمزی پوست شوند.
چه کودکانی بیشتر در معرض اگزما هستند؟
اگر در خانواده شما حساسیت فصلی، آسم یا دیگر انواع آلرژی به چشم میخورد، احتمال ابتلای بیماری پوستی کودکان بیشتر است. به عقیده برخی کارشناسان این کودکان از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به اگزما هستند.
یعنی این مشخصات از طریق ژن والدین به فرزندان منتقل میشود و کودک برای دچار شدن به بیماری مستعدتر خواهد بود.
نزدیک به نیمی از کودکان مبتلا به اگزما، در بزرگسالی دچار حساسیت فصلی یا آسم میشوند. البته اگزما به خودی خود آلرژی نیست، ولی آلرژی میتواند باعث به وجود آمدن آن شود.
برخی عوامل محیطی (مانند گرمای شدید یا استرس عاطفی) نیز میتوانند سبب تحریک شرایطی شوند که به ایجاد اگزما منجر شود.
از هر ۱۰ کودک، تقریبا یک نفر به اگزما دچار میشود. علائم معمولا در چند ماه اول زندگی و تقریبا همیشه قبل از اینکه یک کودک پنج ساله شود، نمایان میشوند. البته، خبر خوب این است که بیش از نیمی از کودکان امروز مبتلا به اگزما هستند، در دوران نوجوانی بهبود مییابند.
نشانهها و علائم اگزما در نوزادان و کودکان
نشانهها و علائم اگزما در کودکان در مراحل اولیه بسیار متفاوت است. اگر فرزند شما به تازگی به دنیا آمده و کمتر از ۶ ماه دارد باید توجه داشته باشید که بین دو تا ۶ ماهگی (و تقریبا پیش از پنج سالگی)، کودکان مبتلا به اگزما علائمی مانند خارش، خشکی، قرمزی و برآمدگیهای کوچک در پوست گونه، پیشانی یا سر خود دارند.
بثورات ممکن است به بازوها، پاها و تنه منتشر شود و ضایعههای قرمز، کبره زده یا باز در آن ناحیه به نظر برسد. همچنین، ممکن است در نواحی خم آرنج، پشت زانو، پشت مچ دست و مچ پا، بثورات دایرهای، کمی برجسته، خارشی و فلسی شکل ایجاد شود.
با بزرگتر شدن کودک، معمولا بثورات از حالتی که در ابتدا به وجود آمدند فلسی شکلتر میشوند و پوست به شدت خشک شده و خارش دارد. با گذشت زمان، این علائم شدیدتر شده و افزایش مییابند در حالی که ممکن است با عودهایی همراه شوند که به صورت دورهای رخ میدهد.
کودک شما ممکن است برای از بین بردن خارش، ناحیه آسیب دیده را با دست یا هر وسیله در دسترسی بخارانند، غافل از اینکه خاراندن میتواند وضعیت بثورات را وخیمتر کرده و در نهایت نواحی زخیم و قهوهای رنگی در پوست ایجاد کند.
به همین دلیل است که اگزما اغلب «خارشی که باعث راش میشود» بشمار میآید و نه «راشی که باعث خارش میشود».
محل اگزما در کودکان
محل و ظاهر مشکلات ناشی از اگزما با بزرگ شدن کودکان تغییر میکند و ممکن است از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. با این حال، علائم زیر ممکن است در سنین خاصی بیشتر محتمل باشند:
نوزادان (تا ۶ ماهگی)
- اگزما بیشتر در صورت، گونهها، پوست سر و پیشانی دیده میشود. بعداً ممکن است آرنج و زانو را تحت تاثیر قرار دهد.
- اگزمای پوست سر در نوزادان شایع است که با نام کلاه گهواره هم شناخته میشود.
- پوست ممکن است سرخ و ملتهب به نظر برسد.
نوزادان (۶ تا ۱۲ ماه)
- اگزما ممکن است در آرنج و زانو ظاهر شود.
- نوزادان ممکن است لکههای خارشدار پوست را بمالند یا بخارانند و باعث تحریک بیشتر شوند.
- نواحی آسیبدیده ممکن است پوستهی زرد یا «برآمدگیهای چرکی» ایجاد کند.
- غذایی که در این دوره روی صورت کودک میماند ممکن است باعث تحریک بیشتر شود.
کودکان نوپا (۲ تا ۵ سال)
- اگزما بیشتر در چینهای آرنج و زانو، مچپا و دست ها و اطراف دهان و پلکها مشاهده میشود.
- کودکان نوپا ممکن است عمدا پوست را بخارانند و باعث قرمزی پوست و التهاب آن شوند.
- ممکن است پوستی که مدتی تحت تأثیر قرار گرفته است، خشن و پوسته پوسته به نظر برسد.
کودکان (۵ سال به بالا)
- اگزما در چینهای آرنج و زانو شایع است.
- التهاب پوست میتواند در هر نقطه از پوست رخ دهد.
- تشخیص محرکها آسانتر میشود.
آیا میتوان از اگزما در کودکان پیشگیری کرد؟
به باور متخصصان، اگزما پدیدهای ارثی است و در نتیجه راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اما با توجه به اینکه عوامل محرک میتوانند اگزما را بدتر کند، با اجتناب از این عوامل محرک میتوان از تشدید علایم جلوگیری کرده یا به بهبود آنها کمک کرد. عوامل حساسیتزا عبارتند از:
- گرده گلها
- کپک
- گرد و غبار
- موی حیوانات
- هوای خشک و دارای رطوبت پایین زمستان
- خشکی زیاد پوست
- برخی صابونها و مواد شوینده
- بعضی از انواع پارچه (مانند پارچههای پشمی یا بافت های خشن)
- بعضی از انواع محصولات مراقبت از پوست، عطر و ادکلن (به ویژه آنهایی که حاوی الکل هستند)
- دود سیگار
- برخی غذاها (بستگی به فرد دارد، اما فرآوردههای لبنی، تخم مرغ، گندم، سویا و دانهها رایجتر است)
- استرس عاطفی
- گرمای شدید
- تعریق
در عین حال، جلوگیری از خاراندن ناحیه دچار راش میتواند مانع از بدتر شدن شرایط و آسیب شدید پوستی یا ایجاد عفونت ثانویه شود.
درمان اگزما در کودکان به چه شکل انجام می شود؟
داروی خاصی برای درمان اگزما در کودکان وجود ندارد. با این حال روش های درمان مختلفی وجود دارند که می توانند به بهبود علائم کمک کنند. پزشک طبق علائم بیمار، سن کودک و نوع بثورات، درمان های مختلفی تجویز می کند. برخی از این درمان ها موضعی هستند و بر روی پوست اعمال می شوند و بعضی دیگر خوراکی هستند.
مرطوب کننده های موضعی
تا جایی که امکان دارد پوست کودک را مرطوب نگه دارید (در حالت ایده آل، دو یا سه بار در روز). بهترین زمان برای استفاده از مرطوب کننده پس از استحمام است که معمولا پوست کمی خشک می شود. برای انجام این کار، پماد ها و کرم ها بهترین انتخاب هستند چرا که میزان روغن موجود در این محصولات معمولا بالا است. از آنجایی که مقدار آب در لوسیون های بدن زیاد است، استفاده از آنها کمک چندانی به شما نخواهد کرد.
کورتیکو استروئیدهای موضعی، که کرم یا پمادهای کورتیزون یا استروئید نیز نامیده می شوند.
این محصول التهابات پوستی را تسکین می دهند. با این حال توجه کنید که استروئید های استفاده شده در این کرم ها، با آنچه ورزشکاران استفاده می کنند، متفاوت است. شما نباید از استروئید های تجویز شده برای سایر بیماری ها استفاده کنید. این دسته از پماد ها از نظر میزان قدرت متفاوت هستند و استفاده از نمونه های قوی آن ها در بخش های حساس پوست، به ویژه در نوزادان، می تواند منجر به آسیب های جدی شود.
سایر داروهای ضد التهاب موضعی
این دارو ها شامل داروهایی هستند که نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن را تغییر می دهند.
داروهای خوراکی
این دسته از داروها شامل آنتی هیستامین ها (داروی ضد حساسیت برای از بین بردن خارش در کودکان به ویژه برای خواب بهتر در شب)، آنتی بیوتیک ها (در صورت آلوده شدن زخم ها و بثورات به باکتری ها)، قرص های کورتیکو استروئیدی یا سایر داروهای محرک سیستم ایمنی بدن، می باشند.
روش های درمانی دیگر اگزما در کودکان شامل :
- پرتو درمانی: درمان توسط نور فرابنفش
- پارچه ی مرطوب: قرار دادن پارچه های مرطوب روی بثورات پوستی
- حمام های سفید کننده: حمام کردن در محلول سفید کننده بسیار رقیق
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
کودکان و نوجوانان مبتلا به اگزما مستعد عفونتهای پوستی، به ویژه باکتری استافیلوکوکوس و ویروس هرپس سیمپلکس (تب خال) هستند. برای همین حساسیت بالا، این مقاله توصیه میکند، به محض مشاهده هر نشانهای دال بر عفونت پوستی، به پزشک مراجعه کنید. این نشانهها شامل موارد زیر است:
- تب بالا
- قرمزی و حرارت در ناحیه اگزما و اطراف آن
- مشاهده تاولهای چرکی در ناحیه اگزما و اطراف آن
- مشاهده چیزی شبیه تب خال در نواحی از پوست
همچنین، در صورتی که متوجه یک تغییر ناگهانی در پوست یا بدتر شدن اگزما شدید یا اینکه بدن به داروهای تجویز شده توسط پزشک معالج پاسخ نداد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
با همه اینها اگر کودک شما دچار اگزما شده است نباید نگران باشید. اگزما در کودکان میتواند برای والدین آنها دردسرساز باشد، اما توجه کنید که با انجام برخی اقدامات احتیاطی و توجه به دستور پزشک معالج میتوانید آن را تحت کنترل درآورید.
اگر کودکی در خانواده شما یا دوستانتان به اگزما مبتلاست از علائم و نشانههای بیماری او برای ما و دیگر خوانندگان بنویسید.
اگر خودتان در کودکی به اگزما مبتلا بودید یا همچنان به اگزما دچارید، از تجربیات خود برای ما و مخاطبان بگویید. مطئمن باشید که تجربه شما به ما و دیگر خوانندگان و افرادی که احیانا خود یا کودکشان دچار اگزما شدهاند، کمک شایانی خواهد کرد.