کم خونی
مشکل فقر آهن بسیار جدی و مهم است ، آهن در تولید گلبولهای قرمز خون به کار میرود و گلبولهای قرمز به ذخیره و انتقال اکسیژن در خون کمک میکنند. اگر گلبولهای قرمز خون شما کمتر از حد نرمال باشند، اندامها و بافتهای بدن تان، اکسیژن کافی و مورد نیاز خود را دریافت نخواهند کرد. زیرا لازمه ساخت هموگلوبین، یعنی پروتئین موجود در گلبولهای قرمز خون که به آنها امکان حمل اکسیژن در بدن را میدهد، آهن است. فقر آهن، منجر به پایین آمدن هموگلوبین خون میشود. در نتیجه باید برای رفع کم خونی اقدام کرد.
اگر بدن با مشکل هموگلوبین پایین خون روبه رو باشد، بافتها و ماهیچهها اکسیژن کافی دریافت نکرده و کارآمدی خود را از دست میدهند که نتیجه آن بیماری کم خونی است.
اگرچه انواع مختلف آنمی وجود دارد، کم خونی ناشی از فقر آهن شایعترین نوع آن در سراسر جهان است. از علل شایع فقر آهن و علت کم خونی میتوان به مصرف ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی ضعیف یا رژیمهای محدود کننده، بیماری التهابی روده، افزایش نیاز آهن در دوران بارداری و خونریزی در طی دورههای قاعدگی شدید یا خونریزی داخلی اشاره کرد. دیگر انواع آنمی میتوانند ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ یا فولات (اسید فولیک) در بدن باشند.
علت کم خونی هر چه باشد، فقر آهن میتواند منجر به علائم ناخوشایندی شود که بر کیفیت زندگی تأثیر می گذارد.
خیلی از افرادی که دچار فقر آهن هستند، چند علامت دارند. شدت علائم تا حدود بسیار زیادی به سرعت ایجاد آنمی بستگی دارد. ممکن است شما خیلی زود متوجه علائم شوید، یا اگر علت آنمی شما ناشی از یک مشکل بلندمدت باشد (مثلاً زخم معده)، کمکم علائم را احساس کنید.
تفاوت بین آنمی (کم خونی) و فقر آهن این است که فقر آهن به خودی خود بیماری نیست؛ بلکه نتیجه سوء تغذیه است که میتواند با کاهش هموگلوبین خون منجر به کم خونی فقر آهن گردد.
مقدار آهن مورد نیاز روزانه در بزرگسالان، حدود ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم در روز است که از این مقدار ۱ تا ۲ میلی گرم توسط سلولهای جذب کننده موجود در پرزهای روده جذب میشود.

عوامل زیادی هستند که میتوانند منجر به فقر آهن در بدن شوند. در مردان و زنان در سنین بعد از یائسگی ، شایعترین دلیل، خونریزی در معده و رودههاست. این خونریزی به علت زخم معده، سرطان معده، سرطان روده و یا مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی رخ میدهد.
در مورد زنانی که در سنین باروری به سر میبرند، پریودهای سنگین و بارداری، شایعترین علت فقر آهن محسوب میشوند؛ زیرا بدن در زمان بارداری به آهن بیشتری نیاز دارد.
به ندرت پیش میآید آنمی از نوع فقر آهن تنها به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی رخ بدهد، مگر اینکه باردار باشید. اما اگر آهن غذایی به اندازه کافی دریافت نکنید، ممکن است به این معنی باشد که بیشتر در معرض آنمی هستید یا این که یکی از مشکلات گفته شده در بالا را داشته باشید.
- پاهای بیقرار
- تورم و درد زبان و دهان
- مو و پوست خشک و آسیبپذیر
- ناخنهای شکننده یا قاشقی شکل
- تپش قلب، رنگ پریدگی ، تنگی نفس
- سردرد و سرگیجه، خستگی غیرمعمول
علائم دیگر کم خونی و فقر آهن عبارتند از :
- هوسهای عجیب: هوس کردن غذاهای عجیب و غریب یا مواد غیر غذایی که «پیکا» نام دارد. معمولاً میل به خوردن یخ، خاک رس، خاک، گچ یا کاغذ است و می تواند نشانه کمبود آهن باشد. همچنین میتواند در دوران بارداری نیز رخ دهد.
- احساس اضطراب: عدم وجود اکسیژن موجود در بافتهای بدن در کمبود آهن ممکن است باعث احساس اضطراب شود. با این حال، با اصلاح سطح آهن، این مورد بهبود یافته یا حل میشود.
- دست و پای سرد: کمبود آهن به معنای کمبود اکسیژنرسانی به دستها و پاها است. ممکن است برخی از افراد به طور کلی احساس سرما کنند یا دست و پای شان سرد شود.
اگر فقر آهن درمان نشده باقی بماند، میتواند شما را بیشتر مستعد ابتلا به بیماریها و عفونتها کند. زیرا کمبود آهن بر سیستم دفاعی طبیعی بدن اثر میگذارد:
- خستگی
- مشکلات بارداری
- سندرم پای بیقرار
- مشکلات قلبی و ریوی
- افزایش احتمال عفونتها
اگر فکر میکنید کم خونی و فقر آهن دارید باید سریعا اقدام کنید زیرا خطرات هموگلوبین پایین بسیار جدی است و باید توصیههای زیر را در نظر بگیرید.
- با دکتر خون و آنکولوژی صحبت کنید : اگر فکر میکنید نشانهها یا علائم کمبود آهن را دارید باید برای مراجعه به پزشک اقدام کنید. آزمایش خون ساده تأیید میکند که آیا شما کم خونی فقر آهن دارید یا خیر. اگر پزشک تأیید کرد که فقر آهن دارید، احتمالاً با افزایش دریافت آهن از رژیم غذایی یا با مکملهای آهن، میتوانید آن را به راحتی درمان کنید.
- غذاهای غنی از آهن بخورید : اگر نظر پزشک این است که کمبود آهن شما به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی است، غذاهای غنی از آهن که به تقویت جذب آهن کمک میکند، بخورید. مانند: گوشت قرمز و مرغ ، سبزیجات تیره برگدار مانند اسفناج و کلم ، میوههای خشک مانند کشمش و زردآلو ، نخود فرنگی، لوبیا و سایر حبوبات ، غذای دریایی ، دانهها و مغزها.
نکته مهم: خوردن ویتامین C به بدن کمک میکند تا آهن را بهتر جذب کند. اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی غذاهای سرشار از ویتامین C، مانند میوه و سبزیجات را در برنامه غذایی خود دارید.
- در صورت توصیه پزشک از مکملهای آهن استفاده کنید : به طور کلی، شما فقط باید یک مکمل آهن و آن هم به عنوان آخرین راه حل و در صورت توصیه پزشک مصرف کنید. اگر نتوانید سطح آهن خود را تنها از طریق رژیم غذایی بازیابی کنید، این راه حل مناسبی برای رفع کم خونی است. اگر مکمل آهن مصرف میکنید، همراه آن آب پرتقال بنوشید تا جذب آهن را تقویت کند.